درباره پژوهشکده
به دنبال ادغام «وزارت راه و ترابری» و «وزارت مسکن و شهرسازی» و تصویب قانون تشکیل «وزارت راه و شهرسازی» در تیر ماه سال 1390 و به منظور ایجاد انسجام تشکیلاتی در موسسات و واحد‌های آموزشی و پژوهشی وابسته به وزارت راه و شهرسازی، به استناد مصوبه شورای عالی اداری به شماره 29687/206 مورخ 19/11/1390 کلیه مراکز و موسسات آموزشی و پژوهشی وابسته به وزارت راه و شهرسازی شامل «مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری»، «پژوهشگاه مسکن و شهرسازی»، «پژوهشکده ساختمان و مسکن»، «موسسه قیر و آسفالت»، «آموزشکده علمی- کاربردی راه و ترابری» (شهید تفویضی)، «آموزشکده فنی لوشان»، «موسسه آموزشی پژوهشی ساختمان و شهرسازی متعلق به سازمان ملی زمین و مسکن» در «مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن» ادغام و عنوان آن به «مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی» تغییر یافت. در ادامه و به استناد مصوبه شماره 206/93/563 مورخ 20/01/1393 شورای عالی اداری، پژوهشکده حمل و نقل نیز از دانشگاه علم و صنعت منتزع و در مرکز تحقیقات ادغام گردید.
با ایجاد تغییرات در ساختار مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، مقرر گردید که فعالیت‌ها، رسالت‌ها و مأموریت‌های این مرکز به منظور هماهنگ نمودن، متمرکز ساختن و اجرای برنامه‌های مطالعاتی و تحقیقاتی در زمینه راه، ساختمان، شهرسازی و حمل و نقل در جهت دستیابی به توسعه پایدار، در قالب چهار حوزه پژوهشی «ساختمان و ابنیه فنی»، «معماری و شهرسازی»، «حمل و نقل» و «اقتصاد و مالی» دنبال گردد.
در حال حاضر و پس از تغییرات ایجاد شده در ساختار مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، حوزه معماری و شهرسازی با بخش‌های تحقیقاتی «معماری و طراحی محیط»، «مطالعات بنیادی»، «برنامه‌ریزی و طراحی شهری»، «مطالعات اجتماعی و توسعه پایدار» و «مسکن و سیستم‌های ساختمانی» تشکیل شده است. این حوزه پژوهشی در راستای توسعه تحقیقات مورد نیاز جامعه (به ویژه گرایش‌ها و ملزومات کاربردی)، ضمن ارزیابی ضرورت‌ها و اولویت‌ها، به انجام وظایف خود به ویژه در زمینه اصول معماری اسلامی- ایرانی می‌پردازد و ارزیابی و بازنگری در جهت ارتقای تعامل مستقیم و هم‌افزایی میان مباحث نظری و مباحث کاربردی در این حوزه را بر عهده دارد.
اهداف
هدف راهبردی بلند‌مدت: دستیابی به جایگاه مناسب علمی در سطح منطقه به عنوان بخشی از یک مرکز واجد نقش مؤثر علمی در عرصه بین‌المللی؛
هدف راهبردی میان‌مدت: دستیابی به جایگاه مناسب علمی در سطح کشور به عنوان یک مرجع علمی و تخصصی ملـی در جهت حمایت از هم‌افزایی توان سایر مراکز پژوهشی و علمی برای تأثیرگزاری و ارائه راه‌حل برای شهرسازی و معماری (در حوزه عمل وزارت راه و شهرسازی).
وظایف
در راستای اهداف راهبردی و سیاستهای تبیین شده، از مهمترین مأموریت‌های این پژوهشکده در جهت تحقق چرخه نوآوری کشور، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- نیازسنجی از طریق برنامه‌های توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور و نقد و ارزیابی برنامه‌های قبلی در زمینه وظایف مرتبط با وزارت راه و شهرسازی و ارائه نظرها و پیشنهادهای بهینه (مناسب و مقدور) در برنامه‌های توسعه آتی کشور در زمینه شهرسازی و معماری؛
- ایجاد انسجام و هماهنگی در نظام تحقیقات و مطالعات شهرسازی و معماری، به منظور هدایت فرآیند توسعه طرحها و برنامه‌های مطالعاتی و تحقیقاتی؛
- مسألهیابی و تبیین اولویتهای پژوهشی در عرصه شهرسازی و معماری کشور؛
- تعریف طرحها و برنامه‌های پژوهشی در قالب اهداف و سیاستهای راهبردی به نحوی که روند تکاملی پژوهشها حفظ و از پراکندگی موضوعی آنها پیشگیری شود، در عین حال مسائل و مشکلات اساسی حوزه معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی، مبتنی بر علم و فناوری نیز مرتفع گردد؛
- پژوهشمدار کردن کلیه فعالیت‌ها و تصمیمگیریها در تدوین قوانین، مقررات و آییننامهها برای بهرهگیری در طرحها و فعالیتهای معماری و شهرسازی در سطح کشور، بهویژه در حوزه عمل وزارت راه و شهرسازی و همگام با اهداف و مأموریت‌های شورای پژوهشی پژوهشکده؛
- تلاش به منظور تدوین و ترویج معیارها و ضوابط معماری و شهرسازی در طرح‌های معماری و نیز در طرح‌های جامع و تفصیلی شهری و طرح‌های روستایی کشور، از طریق ترویج و الزامآور ساختن این معیارها و ضوابط با همکاری مراجع ذیربط و برحسب بومساختهای محیطی آنها؛
- تلاش به منظور تدوین و ترویج راهنماها، معیارها و ضوابط معماری و شهرسازی در راستای ارتقای نظام شهرسازی و معماری کشور؛
- هماهنگی با شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، به منظور بررسی کارشناسی کلیه پیشنهادهای رسیده به شورا (اعم از ضوابط، مقررات و راهنماهای حوزه شهرسازی و معماری) قبل و بعد از تصویب، توسط این پژوهشکده (به عنوان بازوی علمی آن شورا)؛
- شناسایی اصول و ضوابط شکلگیری معماری اسلامی - ایرانی در شهرها و روستاهای کشور به منظور معرفی ویژگیهای معماری اسلامی - ایرانی، از طریق انجام پژوهشهای مورد نیاز؛
- دستیابی به مؤلفههای معماری و شهرسازی هماهنگ با ویژگیهای فرهنگی و بومی کشور از طریق انجام پژوهشهای مورد نیاز؛
- تلاش برای تعریف «هویت و فرهنگ معماری و شهرسازی» در برنامه‌های اجرایی مرکز؛
- حمایت از پژوهشهای راهبردی و بنیادی در زمینه گسترش و اعتلای فرهنگ شهرسازی و معماری در کشور؛
- بررسی و گردآوری نظامیافته تاریخ شفاهی شهرسازی و معماری و عناصر فرهنگ ملی و بومی؛
- پرداختن به سرفصلی تحت عنوان «مستندسازی معماری و شهرسازی» در برنامه‌های اجرایی مرکز؛
- حرکت برای ساماندهی تبلیغات رسانهای، بهبود محتوای آموزشی کتب درسی و تدوین و اجرای برنامه‌های آموزشی، تبلیغی و ترویجی در کلیه سطوح؛ اجتماعی به منظور حفظ و ارتقای هویت شهرسازی و معماری اسلامی– ایرانی.