ارزیابی کیفیت آکوستیکی سالنهای کنسرت، خانههای اپرا، تئاترها و تالارهای سخنرانی از اهمیت ویژهای برخوردار است. به منظور دستیابی به شرایط خوب آکوستیکی در سالنها همواره به درک عمیقی از پارامترهای آکوستیکی و ارتباط آنها با هندسه و شکل مواد نیاز است و اهمیت این موضوع باید در ابتداییترین مراحل طراحی مورد توجه قرار گیرد. شکل هر سالن مطابق با فعالیتهایی که در این سالنها اجرا میشود، مزایا و معایبی دارد که سبب میشود تصمیمگیری در مورد انتخاب شکل سالن تا حدودی یک موضوع پیچیده باشد .
معرفی پروژه؛
ارزیابی کیفیت آکوستیکی سالنهای کنسرت، خانههای اپرا، تئاترها و تالارهای سخنرانی از اهمیت ویژهای برخوردار است. به منظور دستیابی به شرایط خوب آکوستیکی در سالنها همواره به درک عمیقی از پارامترهای آکوستیکی و ارتباط آنها با هندسه و شکل مواد نیاز است و اهمیت این موضوع باید در ابتداییترین مراحل طراحی مورد توجه قرار گیرد. شکل هر سالن مطابق با فعالیتهایی که در این سالنها اجرا میشود، مزایا و معایبی دارد که سبب میشود تصمیمگیری در مورد انتخاب شکل سالن تا حدودی یک موضوع پیچیده باشد. در سیر پیشرفت طراحی سالنها، وجود پنج نوع طبقهبندی پایه بر مبنای نقشه کف تالارها قابل مشاهده است که با نامهای سالن مربعی کلاسیک، سالن جعبه کفشی، سالن بادبزنی، سالن بادبزنی معکوس و سالنهای دارای میان صحنه شناخته میشوند. باید متذکر شد که توجه به برآورده شدن معیارهای آکوستیکی به میزان توجه به شکل انتخاب شده برای سالن دارای اهمیت است. این معیارها شامل این موارد است: 1) زمان واخنش قابل قبول 2) بلندای کافی 3) فاصله تاخیر زمانی اولیه کوتاه بین صدای مستقیم و اولین بازتابی که به گوش شنونده میرسد 4) تعداد بازتابهای جانبی اولیه که به سرعت از اولین بازتاب شروع میشوند (این تعداد با احساس وسعت فضا در ارتباط است) 5) وجود یک میدان صدای پخشا که با مقدار کافی از بازتابها از همه زوایا و نیز بی قاعدگیها و تزئینات که برای حذف تابش آکوستیکی ایجاد میشود 6) نسبت انرژی در ms80 اول به انرژی 2 ثانیه بعدی و 7) گرمی صدا که با شکلدهی صحیح منحنی زمان واخنش در بسامدهای پایین به دست میآید. وجود همه این معیارهای آکوستیکی در بازه قابل قبول مهم است، زیرا در ایجاد رضایتمندی آکوستیکی شنوندگان بسیار مؤثر هستند. امروزه با معرفی تکنولوژیهای محاسباتی و روشهای شبیهسازی، علم آکوستیک با روند پیش طراحی گره خورده و در نتیجه آن، سالنهایی با کیفیت بالا ساخته شده است. در طول این سالها بستههای شبیهسازی گوناگونی توسعه یافته است که برخی از مهمترین آنها، Odeon، CATT Acoustics، DIVA و CARA است. نرمافزار استفاده شده در این پژوهش نرم افزارOdeon میباشد که یکی از کاربردیترین نرمافزارهای شبیه ساز آکوستیکی برای طراحی و یا اصلاح آکوستیک فضا است. این نرمافزار بر مبنای یک رهیافت هیبریدی است که ترکیبی از روش تصویر منبع با یک روش خاص ردگیری پرتو/رادیوزیتی میباشد. اطلاعات مربوط به اندازه سطوح بازتابنده و ضرایب جذب نیز به عنوان یک قسمت از محاسبات هستند و برای تعیین این که آیا باید یک تغییر فاز برای بازتاب به کار برده شود یا خیر، استفاده میشوند. یک پسپردازش از بازتابها برای ساخت یک پاسخ ضربه دوگوشی به کاربرده میشود. روش انجام این پژوهش بر مبنای اندازهگیریهای میدانی و انجام محاسبات با استفاده از روش شبیهسازی است. به منظور مطالعه در خصوص وضعیت آکوستیکی سالنها، پنج سالن به طور نمونه انتخاب شد. برای هر یک از این سالنها دو شاخص اصلی تعیینکننده وضعیت آکوستیکی یک فضای بسته، یعنی زمان واخنش و نوفه زمینه بر طبق روشهای استاندارد ملی و بینالمللی با استفاده از مجموعه دستگاههای منطبق بر الزامات استاندارد اندازهگیری شد. طبق بند 18-2-7-1 از مقررات ملی ساختمان، رعایت برسنج نوفه ترجیحی (PNC) در سالنهای سخنرانی الزامی است. نمودارهای PNC برای سنجش میزان قابل قبول بودن نوفه ناشی از تهویه و دیگر منابع نوفه زمینه در گستره وسیع بسامدی به کار میرود. مقدار شاخص PNC در سالنهای سخنرانی حداکثر باید 35 باشد.
زمان واخنش و تراز نوفه زمينه به عنوان شاخصهای غالب بر خصوصيات آكوستيكي سالن در نظر گرفته ميشود اما افزودن دیگر پارامترها، توصیف کاملتری درباره شرایط آکوستیکی سالنها فراهم میآورد. از آن جایی که دستیابی به برخی پارامترهای آکوستیکی نیازمند انجام آزمونهای زمان بر و لازمه آنها دسترسی به برخی تجهیزات ویژه است، امروزه محاسبه برخی پارامترها با استفاده از روشهای تأیید شده شبیهسازی بسیار متداول است. به همین منظور، زمان کاهندگی زودهنگام (EDT)، تمیزی صدا (C80)، مفهوم صدا (D50)، مؤلفه انرژی جانبی (LF80) و شاخص تراگسیل صدا (STI) با استفاده از نرمافزار ODEON و با بکارگیری زمان واخنش و نوفه زمینه اندازهگیری شده، به دست آمد. نتایج بررسیها نشان میدهد، مسئله اصلی اکثر سالنها، سیستم تهویه است که باعث افزایش شاخص PNC دراین سالنها، حتی با وجود طراحی آکوستیکی خوب، میشود که میتوان با جایگزین نمودن سیستمهای بهتر و به روز و یا با استفاده از از صدا خفه کن و سایلنسرهای موجود تا حد امکان میزان این شاخص را کاهش داده و به حداقل رساند. همچنین نتایج بیانگر این حقیقت است که در سالنهایی که در فاز اولیه طراحی، شرایط آکوستیکی آنها توسط یک مشاور آکوستیک با استفاده از این نرم افزار مورد توجه و بررسی قرار گرفته است، بسیار ایدهال بوده و نیاز به هزینههای گزاف جهت بهبود عملکرد آکوستیکی سالن وجود ندارد. اما در برخی از سالنهای دیگر با توجه به آنکه در مرحله طراحی و ساخت غالب هزینهها صرف مواردی غیر از مسائل آکوستیکی از جمله شرایط بصری مناسب، شده است، با مشکلات فراوانی در زمینه وضعیت آکوستیکی مواجه میشویم که اصلاح این شرایط نیازمند صرف هزینههای فراوان است. در آخرین گام از این پژوهش پس از تعیین مشکلات آکوستیکی هر سالن، پیشنهاداتی برای بهبود شرایط آکوستیکی آن مکان ارائه و با اعمال هر کدام در نرمافزار Odeon، وضعیت هر سالن پس از اصلاح بررسی شد و نتایج قابل قبول به عنوان توصیههای کاربردی ارائه شد. با اعمال این اصلاحات در نرمافزار Odeon، وضعیت بهینه برای هر سالن به دست آمد و پیشنهاداتی ارائه گردید.
سمیه امینی نسب، زینب سهرابی کیا مجریان این پروژه میباشند و محمد جعفر هدایتی، معصومه پیراسته، حمیدرضا امیدظهیربه عنوان همکاران این پروژه حضور داشتهاند.
